Romantyzm
Informacje wstępne
Romantyzm europejski rozpoczyna się w latach dziewięćdziesiątych XVIII wieku i trwa do około lat czterdziestych XIX wieku. Popularnie dzieli się go na trzy fazy:
wczesny romantyzm (około 1798-1804);
pełny romantyzm (około 1804-1815);
późny romantyzm (około 1815-1848).
W Polsce mamy dwie daty początkowe: 1818 i 1822 rok. W 1818 roku ukazała się słynna rozprawa Kazimierza Brodzińskiego O klasyczności i romantyczności, która była głosem w tzw. „walce klasyków z romantykami”. Oprócz Brodzińskiego do romantyków należeli: Maurycy Mochnacki i Adam Mickiewicz. Natomiast do klasyków zaliczamy: Jana Śniadeckiego, Franciszka Dmochowskiego, Kajetana Koźmiana. Klasycy opowiadali się za przestrzeganiem klasycznych norm tworzenia, wyeliminowaniem z literatury elementów ludowych wierzeń i fantastyki oraz opieraniem poezji na rozumie i nauce. Młodzi postulowali uczuciowość, irracjonalizm, wyobraźnię. 1822 rok to wydanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza. Romantyzm polski kończą również dwie daty: 1855 – śmierć Mickiewicza i 1863 – powstanie styczniowe.
Nazwa epoki
Genezę słowa „romantyzm” objaśnił Juliusz Kleiner. Otóż ironia losu sprawiła, że epoce najbardziej oddalonej od klasycznych wzorców i starożytnego myślenia za nazwę posłużył wyraz etymologicznie związany z rzymskością, bo wywodzący się od słowa romanus. Już w średniowieczu lingua romana (tj. język rzymski, a więc łaciński) oznaczała właśnie język nierzymski. W przeciwieństwie do łaciny językiem rzymskim nazywano język ludowy, który powstał z pomieszania łaciny, języków germańskich i galickich. Języki, które zostały w ten sposób utworzone, do dziś noszą nazwę języków romańskich. Od nazwy języka ludowego utworzono z czasem nazwy utworów pisanych w tym języku: „romance”, „romans”, „romant”. Romancą nazywano utwór raczej drobny, a romantami obszerne powieści, opowiadające o niezwykłych, awanturniczych, fantastycznych przygodach. I dokładnie w tym sensie po raz pierwszy pojawia się w rękopisach z XV wieku wyraz „romanticus”, czyli „romantyczny”. Później nazwy tej używano w stosunku do specjalnie pięknej poezji, pięknej natury. Następnie zaczęto mówić o romantycznych utworach, takich, które miały charakter romansu. W końcu podporządkowano temu terminowi poezję zrodzoną z form i idei średniowiecznych, czyli dramat szekspirowski i hiszpański. To pojęcie było już bliskie samym romantykom, a więc twórcom i myślicielom końca XVIII i początku XIX wieku.
Pojęcia związane z epoką
Ballada - to wierszowana opowieść, jest gatunkiem synkretycznym, a więc łączący w sobie elementy liryki, epiki, dramatu. Nawiązuje do ludowych podań, baśni, wątków historycznych, a także legend. Fabuła nacechowana jest tajemniczością, fantastyką. Występuje w niej duża rola sprawcza przyrody. Występuje w niej język potoczny, prosty, mogą pojawić się elementy gwarowe. Często pojawiają się partie dialogowe. Cechą charakterystyczną jest również paralelizm składniowy, stałe epitety, porównania, powtórzenia. Budowa ballady - często stroficzna.
Elegia - utwór liryczny o treści poważnej, refleksyjny, utrzymany w tonie smutnego rozpamiętywania, rozważania lub skargi, dotyczący spraw osobistych lub problemów egzystencjalnych (przemijanie, śmierć, miłość)". Jest rodzajem liryki bezpośredniej. Za twórcę elegii określa się Owidiusza. W poezji starogreckiej, obowiązywała reguła formy wierszowej dystychu elegijnego.
Epigonizm - odtwórcze naśladowanie artystycznych osiągnięć literackich; "odwoływanie się do stylów, konwencji czy technik uznanych za przestarzałe". Pojęcie to wiąże się min. z powielaniem twórczości Mickiewicza.
Epopeja - to najstarszy gatunek epiki. Zwykle jest to utwór wierszowany, ukazuje dzieje bohaterów historycznych, postaci legendarnych. Mówi o wydarzeniach ważnych, przełomowych związanych z historią. Może mówić o postaciach bogów, istotach magicznych, mitologicznych lub fantastycznych.
Filozofia genezyjska - koncepcja zakładająca duchową istotę wszelkiego istnienia, wg której materia stanowi jedynie formę ducha, określona przez J. Słowackiego w utworze mistycznym Genesis z Ducha. Rozwój wszechrzeczy, zdaniem poety, to nieustanne dążenie do osiągania wyższego stopnia doskonałości, które może mieć charakter gwałtowny, a nawet rewolucyjny, ponieważ tworzenie nowych form materialnych, będących doskonalszą powłoką ducha, wymaga burzenia, niszczenia starych. W myśl tej teorii rewolucja to tylko unicestwienie przeżytej już formy ducha, niezbędne, aby się wznieść ku doskonałości, co przedstawił poeta w wierszu Uspokojenie. Filozofia genezyjska zakłada możliwość godzenia romantycznych antynomii, takich jak jednostka – zbiorowość, duch – materia, tradycja – postęp, życie – śmierć łagodząc wewnętrzne rozdarcie człowieka wynikające z konieczności wyboru.
Irracjonalizm – przekonanie, że świat można (i trzeba) poznawać za pomocą pozarozumowych środków takich, jak: wiara, intuicja, przeczucie, uczucia, wizje. Po Romantyczność Adama Mickiewicza.
Mistycyzm – wiara w kontakt z siłami pozaziemskimi. Termin ten został zaczerpnięty ze średniowiecza, jednak oznaczał wtedy kontakt człowieka z Bogiem. Romantycy rozszerzyli to pojęcie, uważając, że człowiek może kontaktować się ze światem nierealnym za pomocą snu, wizji, odczuć. Po Romantyczność Adama Mickiewicza.
Historyzm – głębokie zainteresowanie historią, która staje się dla romantyków kopalnią wiedzy i źródłem inspiracji artystycznych. Po wiersze Cypriana Kamila Norwida.
Gotycyzm – pewna odmiana historyzmu, gotycyzm to zainteresowanie gotykiem, a więc średniowieczem (połączyć to należy z tajemniczością, mrocznością) Po Wichrowe wzgórza Emily Brontë.
Tajemniczość – jest główną domeną świata przedstawionego w romantycznych utworach literackich. Realizuje się na poziomie czasu (akcja utworów rozgrywa się często w nocy, kiedy jest ciemno), miejsca (zazwyczaj są odludne, sprzyjające kontemplacji, będące samotnią bohatera romantycznego) i postaci (nietypowe, o których czytelnik nic nie wie, a poznaje ich historię stopniowo). Po Ballady i romanse Adama Mickiewicza.
Tyrteizm - nazwa wywodzi się od greckiego Tyrtajosa. Jest to tworzenie poezji o charakterze patriotycznym, budzącej chęć do walki o niepodległość ojczyzny. Był bardzo popularny w Polsce, w okresie zaborów.
Fantastyka – za Szekspirem literatura romantyczna uwielbia elementy fantastyczne, a więc np.: zamiana kobiety w ryby, postacie duchów zmarłych mężów, zjawy, kobiety-syreny, itp. Po Ballady i romanse Adama Mickiewicza.
Orientalizm – fascynacja romantyzmu kulturą Wschodu. Chodzi tu w szczególności o kulturę arabską, muzułmańską. Po Sonety krymskie Adama Mickiewicza, Giaur George`a Byrona.
Ludowość – fascynacja kulturą ludu, ludową moralnością (Ballady i romanse, Dziady część II i IV Adama Mickiewicza), twórczością, językiem, obyczajami. Wszystko to stało się w romantyzmie inspiracją literacką.
Indywidualizm – jest jednym z podstawowych wyróżników człowieka romantyzmu. Indywidualista to człowiek osamotniony, wyobcowany, natchniony (najczęściej poeta), niezależny, wolny, mający poczucie własnej wyjątkowości i niezależności.
Mesjanizm –społ. wiara w wyjątkowe historyczne posłannictwo danej osoby lub całego narodu, przypisywanie im roli zbawcy i odkupiciela całego świata.
Mesjanizm narodowy - to wiara w to , że Polska jest narodem wybranym , że zabory - to jej męczeństwo , które odkupi winy innych krajów , że emigranci polscy to apostołowie wolności , za którą cierpi ich ojczyzna . Słowem jest to słynne hasło : "Polska Chrystusem narodów".
Profetyzm – profeta to ten, kto przewiduje przyszłość, jest jasnowidzem, prorokiem. To pojęcie łączy się naturalnie z romantycznym indywidualizmem i frenezją (Zygmunt Krasiński; Nie-Boska komedia).
Prometeizm - pogląd filozoficzno-etyczny nawiązujący do mitu postaci Prometeusza. Głosił moralny ideał postępowania, którego celem powinno być dobro grupy społecznej, narodu czy też ludzkości, gotowość do walki o prawa ogółu, wolność itp., choćby przyszło taką postawę okupić największym cierpieniem.
Poemat dygresyjny - z łac. "digressio - odejście od głównego tematu". Ukształtował się w romantyzmie. Łączy w sobie elementy epiki, liryki, o kompozycji otwartej. Utwór wierszowany. Wątki powiązane są podróżą bohatera. Fabuła jest pretekstem do dygresji narratora, który wypowiada się na tematy związane z rzeczywistością, literaturą, polityką, uczuciami itp. Elementem charakterystycznym jest posługiwanie się ironią, żartem, złośliwością.
Frenezja – to szał, zapał i namiętność w ukazywaniu świata przedstawionego. Frenezja prowadziła do posługiwania się motywami szaleństwa, zbrodni, okropności. Dlatego właśnie w tej epoce powstają początki powieści kryminalnej i horroru (Po Doktor Jackyll i Mr Hyde Roberta Louisa Stevensona, Frankenstein, czyli nowy Prometeusz Mary Shelley, Opowieści niesamowite Edgara Allana Poego, Lilie Adama Mickiewicza).
Szekspiryzm – tak nazywała się romantyczna fascynacja dziełami Szekspira, czyli tego, który wprowadził elementy tajemniczości i grozy do literatury oraz złamał konwencje antyczne w dramacie. Po Balladyna Juliusza Słowackiego.
Oda - zwana też po łacinie carmen, po polsku pieśnią, gatunek poetycki zrodzony w starożytnej Grecji. Początkowo oznaczała każdy utwór liryczny, przeznaczony do śpiewu chóralnego lub solowego.
Byronizm(Bajronizm) – postawa, która narodziła się z fascynacji angielskim pisarzem Byronem i jego bohaterami. Są oni najczęściej samotni, zbuntowani, skłóceni ze sobą i światem, przeżywają nieszczęśliwą (czyli niemożliwą w realizacji) miłość.
Weltschmerz – pojęcie pochodzące z języka niemieckiego, oznacza dosłownie „ból świata”. Pojawiło się po raz pierwszy w utworze Johanna Paula Friedricha Richtera na oznaczenie bólu związanego z ludzką egzystencją. Rozgoryczenie to jest wynikiem cierpienia z powodu przemijania piękna i wspaniałości świata. Pojęcie weltschmerzu rozszerzono potem na określenie każdego rodzaju pesymizmu życiowego, odwrócenie się człowieka od świata i skierowanie uwagi na siebie. Jest konsekwencją niepogodzenia się ze światem, silnego poczucia odosobnienia i głębokiego indywidualizmu. Może prowadzić do stanów depresyjnych, a potem – w rezultacie do aktu samobójczego.
Werteryzm – to nazwa postawy człowieka wobec świata i jego praw, utworzona od imienia głównego bohatera powieści Goethego, Wertera. Cechą tej postawy jest wewnętrzny bunt i niezgoda na konwencjonalizm obyczajowy oraz skostniałość postaw społeczno-klasowych. Objawia się to zniechęceniem, poczuciem bezsensu i pesymizmem. Bohater obdarzony jest talentem, wygórowanymi ambicjami, artystyczną duszą, wielką wrażliwością i skłonnością do marzeń. Lubi też uciekać w swój wyidealizowany świat, jest nadpobudliwy i pożąda uczuć wzniosłych, wyjątkowych, niemal ponadczasowych. Mimo że jest miłym i sympatycznym człowiekiem, czuje się samotny i niezrozumiany. Jest w nim w związku z tym pewna sprzeczność: pragnie towarzystwa, ale sam szuka samotności, odsuwa się od ludzi i tylko w pewnej izolacji od nich czuje się dobrze, bezpiecznie i wygodnie. Ta samotność zatem ma swe źródło w nim samym, w jego filozofii życia i w postawie życiowej. Skoncentrowany wyłącznie na sobie, odwraca się plecami do drugiego człowieka i nie rozumie lub nie chce zrozumieć jego działania, pragmatyki, szukania sensu życia w pracy dla innych. Wręcz uważa, że takie społecznikostwo przynosi tylko rozczarowanie i gorycz niewdzięczności. Dlatego najlepiej od razu z góry przyjąć postawę rezygnacji, a tylko w marzeniach tęsknić do tych ideałów. Bohater werterowski widzi w kontaktach międzyludzkich tylko ich efekt uboczny – nieporozumienia. Uważa bowiem, że indywidualność i niepowtarzalność sposobu, w jaki każdy człowiek odbiera świat, skazuje ludzi od razu na klęskę: nigdy nie dojdzie między nimi do porozumienia. Zbliżenie się do kogokolwiek jest więc nadaremne i złudne. Najlepiej pozostać w tle, nie podejmować prób nawiązania kontaktu. Jedynym rozsądnym rozwiązaniem wydaje się zbliżenie do natury. Ale i tu widzenie przyrody nabiera cech indywidualnych – w stanie dobrego samopoczucia i ukojenia przyroda jest przyjacielem, w przygnębieniu i bólu egzystencjalnym jest wrogiem i stany takie tylko pogłębia. Natura, zdaniem Wertera, ma w sobie dwie wewnętrzne siły: jedną – stwórczą, pozytywną i życiodajną, drugą – niszczącą, destrukcyjną, negatywną. Tak samo jest z człowiekiem. Musi więc wybierać w poczuciu wolności. Tę wolność jednostki Werter rozumie bardzo swoiście. Wolnym się jest, kiedy ma się możliwość opuszczenia siebie, „więzienia”, w dowolnie wybranym momencie swego życia. Najlepszą taką chwilą jest stan głębokiej namiętności. W połączeniu z decyzją o śmierci daje poczucie najwyższego stanu szczęścia. Mogą to odczuwać tylko jednostki szczególnie wrażliwe i wyjątkowe. Zderzenie takiej filozofii z realiami z góry skazane jest na klęskę. Przychodzi ból odrzucenia, niezrozumienia, braku akceptacji i jedności z otaczającym światem. Jest to nie do zniesienia, prowadzi do załamania psychicznego i wprowadza bohatera w stan weltschmerzu.
Najważniejsze wydarzenia historyczne
Europa i świat
1801 – Aleksander I zostaje carem Rosji;
1804 – Napoleon Bonaparte zostaje koronowany przez papieża, Piusa VII, na cesarza Francuzów;
1805 – zwycięstwo Francji nad Anglią i Rosją w bitwie pod Austerlitz;
1806 – zwycięstwo Napoleona nad Prusami pod Jeną;
1812 -1814 – wojna Anglii ze Stanami Zjednoczonymi;
1812 – wyprawa Napoleona do Rosji, bitwa pod Borodino, zajęcie Moskwy;
1813 – „bitwa narodów” pod Lipskiem, klęska Francji;
1814 – abdykacja Napoleona;
1814-1815 – kongres wiedeński, nowy podział Europy;
1815 – Święte Przymierze;
1815 – „sto dni” Napoleona, klęska pod Waterloo;
1815 – utworzenie królestwa Zjednoczonych Niderlandów (Belgia, Holandia, Luksemburg);
1821 – śmierć Napoleona na Wyspie Świętej Heleny;
1821 – powstanie w Grecji;
1825 – powstanie dekabrystów w Rosji przeciw caratowi;
1829 – uznanie niepodległości Grecji;
1830 – rewolucja lipcowa we Francji i sierpniowa w Belgii;
1830 – ogłoszenie niepodległości Belgii;
1848 – Wiosna Ludów we Francji, Austrii, Włoszech, Prusach;
1853-1856 – wojna krymska;
1860 – powstanie we Włoszech pod dowództwem Garibaldiego;
1861 – zjednoczenie Włoch, Wiktor Emanuel II zostaje królem zjednoczonego państwa;
1861-1865 - wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych;
1863 – zniesienie niewolnictwa przez Abrahama Lincolna w Stanach Zjednoczonych;
1867 – przekształcenie Austrii w Austro-Węgry;
Polska
1807 – powstanie Księstwa Warszawskiego;
1812 – kampania rosyjska Napoleona, likwidacja Księstwa Warszawskiego;
1815 – powstanie Królestwa Polskiego, którego królem jest car Rosji;
1817 – powstanie Towarzystwa Filomatów;
1821 – powstanie w Galicji;
1824 – proces Filomatów i Filaretów, wyjazd Mickiewicza do Rosji;
1829 – Mikołaj I zostaje koronowany na króla polskiego;
1830 – wybuch powstania listopadowego;
1831 – utworzenie we Francji Komitetu Narodowego Polski;
1832 – utworzenie Towarzystwa Demokratycznego Polskiego w Paryżu;
1833 – utworzenie Związku Jedności Narodowej;
1846 – wybuch powstania krakowskiego;
1846 – rabacja w Galicji pod dowództwem Jakuba Szeli;
1848 – organizacja przez Mickiewicza Legionu Polskiego we Włoszech;
1848 – powstanie w Galicji;
1855 – śmierć Adama Mickiewicza;
1863 – wybuch powstania styczniowego.
No, to przyjemnej nauki życzę
P.S. Dodatkowe materiały
Tak ogólnie:
http://romantyzm.net/
Lektury
http://cierpienia-mlodego-wertera.klp.pl/
http://romantyzm.klp.pl/
http://dziady.klp.pl/
http://faust.klp.pl/
http://pan-tadeusz.klp.pl/
http://kordian.klp.pl/
http://mickiewicz.klp.pl/ser-102.html -"Sonety krymskie"
http://mickiewicz.klp.pl/ser-101.html -"Oda do młodości"
http://mickiewicz.klp.pl/ser-106.html -"Świteź"
http://mickiewicz.klp.pl/a-5803.html -"Romantyczność"
http://slowacki.klp.pl/ser-108.html -"Grób Agamemnona"
http://slowacki.klp.pl/ser-109.html -"Smutno mi, Boże!"
http://norwid.klp.pl/ser-115.html -"Bema pamięci żałobny-rapsod"
http://norwid.klp.pl/ser-114.html - "Fortepian Szopena"
Offline
Mariusz...kocham cię. Naprawdę.
Offline
*666*
nie zaprzeczam, ze zaslugujesz na lodzika ;D
Offline
Wojtuś przykro mi, ale od Ciebie lodzika nie chcę
Offline
*666*
a czy ja mowilem ze ode mnie?!?!
pedal, kurwa!
Offline
Nietolerancyjny dyskryminator, kurwa!
tłumaczenie: A nawet jeśli pedał, to co Ci do tego?
Offline
*666*
to... TO... eee...
FUJ!! JAKA BRZYDKA PALA!! NIE BEDE CI ROBILA PALY!!!
Offline
Dobra koniec tego dobrego, teraz mówi administrator:
KONIEC TEGO PIEPRZONEGO OFFTOPU< ZAMIAST NA PIERWSZYM(NAJWAŻNIEJSZYM) POŚCIE SIĘ LUDZIOM BĘDZIE OTWIERAĆ WĄTEK NA JAKICHŚ PIERDOŁACH !!!!!!!!!! BANOWAĆ ZACZNĘ!
Tak więc, zapraszam do lektury powtórzenia znajdującego się w poście numer 1. Zwracam też uwagę, iż wszelkie rozmowy o lodzikach i innych pedałach są nie na miejscu w tym wątku, dlatego proszę szanownych użytkowników o dyskutowanie na temat poruszony w poście numer 1. Pozdrawiam, wasz niekochany admin
Offline
*666*
Mariusz ma chyba jakis kompleks, bo ucial dyskusje jak temat zszedl na jego pa...
TZN. TAK JEST PANIE ADMINISTRATORZE!! WSZYSCY NIEZWLOCZNIE SIE ZASTOSOWAC!!!
Offline
No, i tak trzymać
P.S. taki mały bonus do powtórzenia: http://www.maximus.pl/tl-dziedzina-23.html
Offline